Jazda po alkoholu okiem adwokata

W polskim prawie prowadzenie pojazdu mechanicznego pod wpływem alkoholu stanowi czyn zabroniony kwalifikowany jako przestępstwo lub wykroczenie. Kwalifikacja czynu, a zatem odpowiedzialność karna sprawcy zależy od poziomu zawartości alkoholu w organizmie (stężenia alkoholu we krwi lub w wydychanym powietrzu).

Kiedy przestępstwo, a kiedy wykroczenie?

Przestępstwo zostało uregulowane w art. 178a § 1 kodeksu karnego:

„Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.”

Stan nietrzeźwości – zgodnie z art. 115 § 16 k.k. – zachodzi wtedy, gdy:

1. zawartość alkoholu we krwi przekracza 0,50 promila albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość lub
2. zawartość alkoholu w 1 dm3 wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość.

W przypadku wykroczenia należy odnieść się do przepisu art. 87 § 1 kodeksu wykroczeń:

„Kto, znajdując się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega karze aresztu albo grzywny nie niższej niż 2500 złotych.”

Stan po użyciu alkoholu został zdefiniowany w art. 46 ust. 2 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi jako zachodzący, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do: stężenia we krwi od 0,2‰ do 0,5‰ alkoholu albo obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm³ .

Istotnie zatem, czynnikiem warunkującym przypisanie sprawcy przestępstwa, a nie wykroczenia, jest zawartość alkoholu w organizmie – więcej niż 0,5 promila we krwi lub więcej niż 0,25 mg w 1 dm³ wydychanego powietrza.

Wiarygodność badania na zawartość alkoholu

Warunki i sposób przeprowadzania badań w celu ustalenia zawartości alkoholu w organizmie, sposób ich dokumentowania oraz weryfikacji określa Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 28 grudnia 2018 r. w sprawie badań na zawartość alkoholu w organizmie (Dz. U. poz. 2472).

Badanie zawartości alkoholu w wydychanym powietrzu, dokonuje się tzw. analizatorem wydechu metodą:

1) spektrometrii w podczerwieni lub

2) utleniania elektrochemicznego.

W odniesieniu do badań analizatorem wydechu nie przeprowadza się ich przed upływem 15 minut od chwili zakończenia:

–  spożywania alkoholu,

– palenia wyrobów tytoniowych, w tym palenia nowatorskich wyrobów tytoniowych, palenia papierosów elektronicznych lub używania wyrobów tytoniowych bezdymnych przez osobę badaną.

Powyższe dotyczy alkoholu spożytego w jakiejkolwiek formie – także odświeżaczy do ust, nadziewanych słodyczy itp. Dawka alkoholu znajdująca się np. w nadziewanych pralinach nie spowoduje sama w sobie przekroczenia limitu alkoholu dozwolonego w organizmie kierowcy, jednak wydmuchana do alkomatu bezpośrednio po spożyciu może wpłynąć niekorzystnie na wynik pomiaru.

Przy badaniu trzeźwości za pomocą alkomatu podręcznego, konieczne jest zachowanie 15 -minutowego odstępu czasowego pomiędzy kolejnymi badaniami. Niezachowanie tego odstępu między kolejnymi badaniami trzeźwości stanowi podstawę do zakwestionowania wiarygodności dowodu z wyników badania trzeźwości alkomatem.

Badania dokonywane są z użyciem jednorazowego ustnika, którego opakowanie otworzyć należy w obecności osoby badanej, lub bez użycia ustnika, jeżeli producent analizatora wydechu przewiduje taki sposób jego eksploatacji.

Badanie krwi przeprowadza się, jeżeli:

1) osoba badana odmawia poddania się badaniu wydychanego powietrza;

2) osoba badana, pomimo przeprowadzenia badania wydychanego powietrza, żąda badania krwi;

3) stan osoby badanej, w szczególności wynikający ze spożycia alkoholu, choroby układu oddechowego lub innych przyczyn, uniemożliwia przeprowadzenie badania wydychanego powietrza;

4) wystąpił brak wskazania stężenia alkoholu w wydychanym powietrzu spowodowany przekroczeniem zakresu pomiarowego analizatora wydechu.

Jeżeli badaniu krwi podlega osoba, która oddaliła się z miejsca zdarzenia przed dokonanym pomiarem – krew do badania pobiera się trzykrotnie, z zachowaniem 30-minutowych odstępów pomiędzy pobraniami (za wyjątkiem przypadku, kiedy osoba badana sama żądała badania krwi).

Co grozi za jazdę po alkoholu?

W przypadku przestępstwa (dla przypomnienia – tj. kiedy zawartość alkoholu wynosi ponad 0,5 promila we krwi lub ponad 0,25 mg w 1 dm³ wydychanego powietrza):

– kara grzywny, kara ograniczenia lub pozbawienia wolności do 2 lat.

– zakaz prowadzenia pojazdów na okres od 3 do 15 lat;

– wpłata na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym lub pomocy Postpenitencjarnej w kwocie od 5 000 zł do 60 000 zł.

Przy przyjęciu, że czy stanowi wykroczenie (dla przypomnienia – tj. kiedy zawartość alkoholu wynosi od 0,2 do 0,5 promila we krwi lub od 0,1 mg do 0,25 mg w 1 dm³ wydychanego powietrza):

– kara aresztu (od 5 do 30 dni) albo grzywny nie niższej niż 2500 złotych;

– zakaz prowadzenia pojazdów na okres od 6 miesięcy do 3 lat;

Czy sąd może orzec zakaz prowadzenia pojazdów określonego rodzaju?

Tak. Zakaz orzekany obligatoryjnie może przybrać postać zakazu prowadzenia „wszelkich pojazdów” albo „pojazdów określonego rodzaju”, a także tylko zakazu prowadzenia „wszelkich pojazdów mechanicznych”. Zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów obejmuje tego rodzaju pojazdy ze wszystkich sfer ruchu, a w zakresie zakazu prowadzenia pojazdów określonego rodzaju, sąd może jego zakres zawęzić do jednego rodzaju pojazdów, jak też objąć nim kilka rodzajów pojazdów.

Przykładowo, jeżeli sprawca prowadził samochód ciężarowy w stanie nietrzeźwości, sąd orzeknie zakaz prowadzenia pojazdów ciężarowych (kat. C i C+E) oraz może, ale nie musi orzec zakaz prowadzenia pozostałych rodzajów pojazdów. Niezbędna jest jednak odpowiednia argumentacja. Orzecznictwo wskazuje jednak, że sądy orzekają przede wszystkim zakaz prowadzenia pojazdu tego samego rodzaju, przy użyciu którego sprawca popełnił przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji.

Zminimalizowanie skutków karnoprawnych jazdy po alkoholu

Szansą na zmniejszenie sankcji za prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości jest warunkowe umorzenie postępowania karnego, które następuje na okres próby od roku do 3 lat i biegnie od dnia uprawomocnienia się wyroku.

Sąd może (ale nie musi) zastosować tę instytucję tylko i wyłącznie wobec sprawcy niekaranego za przestępstwo umyślne, a nadto, jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy i jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa.

Co istotne wyrok warunkowo umarzający postępowanie nie jest wyrokiem skazującym, a zatem osoba, wobec której postępowanie zostało warunkowo umorzone, pozostaje niekarana i może skutecznie ubiegać się o zaświadczenie o niekaralności z Krajowego Rejestru Karnego.

W przypadku przestępstwa z art. 178a § 1 k.k. instytucja warunkowego umorzenia ma dość istotne znacznie, albowiem wobec sprawcy może zostać orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów w dużo niższym wymiarze, tj. do 2 lat (art. 67 § 3 k.k.).